تاریخچه رپ در ایران و جهان

می گویند اولین آهنگ هایی که «رپ» نام گرفتند توسط برده های آمریکایی در حدود ۲۰۰ سال پیش نواخته و خوانده شدند البته نمی توان به طور شفاف نواختن را در حوزه اولین آهنگ های رپ به حساب آورد, چون این رپ بیشتر از تکیه به آهنگ ها و ملودی ها, به اصوات و کلام مربوط بود

می گویند اولین آهنگ هایی که «رپ» نام گرفتند توسط برده های آمریکایی در حدود ۲۰۰ سال پیش نواخته و خوانده شدند. البته نمی توان به طور شفاف نواختن را در حوزه اولین آهنگ های رپ به حساب آورد، چون این رپ بیشتر از تکیه به آهنگ ها و ملودی ها، به اصوات و کلام مربوط بود. می توان اولین بدعت رپ را در همین حوزه دانست که به جای تکیه بر آهنگ به کلام و شخص خواننده تکیه می کرد. اعتراضی بودن این سبک موسیقی را به این قضیه تاریخی نسبت می دهند که اولین بار رپ در زبان سرخ پوستی بومیان جنگل های آمریکایی برای اعتراضات قومی و قبیله ای به کار رفت. تا این جا می توان رپ و هیپ هاپ را فرزندان یک مادر به حساب آورد و آن چیزی نیست جز موسیقی جاز. جاز در آمریکای جنوبی متولد شد و در همان جا رشد کرد و بعدها با کشف دوباره این بخش از جهان توسط اروپاییان و آمریکائیان به شکل های مختلفی به کار جهان آمد. نتیجه این نگاه دوباره به موسیقی جاز را می توان در اعتراضات کارگران اروپایی یافت، جایی که رپ دوباره متولد می شود و به طور کامل از موسیقی جاز جدا می شود. علاقه اروپایی ها به استفاده از این نوع موسیقی را می توان در سه خصوصیت ذاتی رپ جستجو کرد:

۱) ریشه این موسیقی بومی است. بومی بودن را می توان در تقابل با ریشه موسیقی های فاخر دوره های پیش قرار داد که کاملا در دل اعیان و خانواده های وابسته به ثروت بوده است. از سوی دیگر بومیان پدیدآورنده رپ سیاه بوده اند. رنگ پوست شاید اکنون به یک مسئله کم اهمیت در معادلات جهانی تبدیل شده باشد اما در دوره ای همین رنگ ها جنگ های بزرگی را به راه انداختند.

۲) ریشه این موسیقی آمریکایی است. قاره های جهان در رقابتی دیرینه با هم قرار دارند. مدام تاریخ را به نفع خودشان تغییر می دهند و در این میان آمریکا تا چند وقت پیش فقیرترین قاره فرهنگی هنری به حساب می آمده است. با نگاه تازه جهان به آمریکا و خصوصا کشف زندگی های ماورایی در آمریکای بومی، خیل توجهات به سمت این تمدن افزایش یافت و آثار بسیاری را به وجود آورد. اگر در نقاشی کوبیستی پیکاسو، حضور اشکال و ضصورتک های بومیان مایایی(بومیان آمریکای جنوبی) اثبات شده است، ردیف های موسیقی همین بومیان را می توان پایه و اساس موسیقی رپ به حساب آورد. به این ترتیب آمریکا برای اولین بار به موقعیتی جهانی در پیدایش هنر دست می یابد موقعیتی در تقابل با اروپای فاخر و کلاسیک!

۳) ریشه این موسیقی در کلام است نه در ملودی. موسیقی جهان تا پیش از تولد و تسلط موسیقی جاز به شدت تحت تاثیر رومانتیک ها، کلاسیک ها و باروک ها بود اما موسیقی جاز با هم سلفانش در دوره ای که این نواها به قهقرا رسیده بودند پا به عرصه وجود گذاشتند و سلطنت هجاهای کشیده را تغییر دادند. موسیقی رپ در این میان کمی لوده تر از آب در آمد و بر نت های کمرنگش ردیفی از کلمات مربوط و نامربوط را قرار داد.

با این همه رپ ایرانی یا رپ فارسی به هیچ عنوان به گذشته و سرگذشت موسیقی رپ وفادار نیست. آن چه که وبلاگ نویسان ایرانی و طرفداران این موسیقی زیرزمینی به عنوان تاریخچه این موسیقی در ایران از آن یاد می کنند بیشتر به حکایت های فلکولور شبیه است تا تاریخچه یک سبک موسیقی. موسیقی رپ با افت و خیزهای فراورانی در حدود ۱۵ سال پیش به آسیا رسید و برای اولین بار در ایران به دل گروه های زیرزمینی راه یافت.

یک نوجوان کم سن و سال شروع خواندن یک نوع موسیقی کرد که به علت ناآشنایی نام غربی بر آن نهادند. حسن صباح در این راه نه دانش کافی داشت و نه صدای رسایی اما نوعی مخاطره جویی و نیاز به متفاوت بودن در خود احساس می کرد که ترکیب آن با خوش قریحه بودنش باعث شد به این نوع موسیقی روی بیاورد. اما فارسی زبانان موسیقی صباح را نپسندیدند و او با ناامیدی از ایران برای همیشه رفت.

چندی بعد آشنایی صباح با پسرک سیه چرده و لات منشی به نام سروش لشگری بار دیگر نطفه رپ ایرانی را بست اما این بار کار این دو خواننده هم سن و سال گرفت و رپ فارسی بالاخره متولد شد. اگر امروز گروهی به نام ۰۲۱، یا هیچ کس خودش را مدعی رپ فارسی و پدر این نوع موسیقی می داند خیلی گزافه نیست اما رنج این موسیقی را بدون شک حسن صباح در سال های غربتش در اروپا برد.

سروش و صباح اولین کلیپ خود را در یکی از استودیوهای غیر مجاز ساری خواندند ولی این بار با سبک پیشنهادی سروش.

حال موسیقی رپ فارسی می رود تا قلب بسیاری از ایرانی ها را از آن خود کند. آن ها رپ فارسی غیر مجاز را گوش می دهند و این مسئله در بحران موسیقی های مجاز بدون شنونده بسیار حائز اهمیت است. البته بسیاری از این گروه ها تحت تاثیر مواد افیونی و آلودگی های دیگر می خوانند اما گروه های سالم و اخلاق مدار هم در بین شان کم نیست. معرفی بعضی از این گروه ها شاید در پایان بخش اول بد نباشد.

▪ گروه ۰۲۱ : این گروه را سروش لشگری و رفقایش تشکیل می دهند. می گویند یک جمع ۱۰۰ نفره هستند که در شعرها و ترانه هایشان به چند مسئله محوری می پردازند: وطن، تهران، رفاقت و...

▪ گروه ابلیس۰۵۱ : هنوز اتهام همکاری با گروه های منحرف از این گروه رفع نشده است. کارشان را باتقلید شروع کردند و هنوز در ساده ترین و پیش پاافتاده ترین معانی مانده اند.

▪ گروه ZED BAZI: رابطه عجیب این گروه با گروه های موسیقی زیرزمینی ایران زیاد است. کاست های زیادی را با سروش، ساسی مانکن و دیگران اجرا کرده اند و بیشترین حجم کاری شان روی درگیرشدن با یکدیگر است. این گروه در بین گروه های دیگر رپ از آهنگ سازی بهتری استفاده می کند اما کلامش بیش از حد هزل و بیهوده است.

▪ YAS: یاس یک گروه نیست. خواننده ای است تک محور که بیشتر به مسائل اجتماعی می پردازد و زبان گزنده ای دارد. توجه او به معضل مواد مخدر در بسیاری از آهنگ هایش یافت می شود. یاس یکی از پرطرفدارترین خواننده های زیرزمینی است که یک بار هم با بی بی سی درباره موسیقی زیر زمینی مصاحبه کرده است.